Kun Fayakûn’: Yaratılışın İlahi Emri ve Kozmik Düzen

Kun Fayakûn: Yaratılışın İlahi Emri ve Kozmik Düzen

İslam düşüncesinde yaratılış, Allah'ın sonsuz kudretinin ve iradesinin tecellisidir. Bu tecellinin en özlü ifadesi ise Kur'an-ı Kerim'de geçen "'كُن فَيَكُونُ' (Ol der, olur)" emridir. Bu ilahi emir, yaratılışın aniliği, Allah'ın her şeye gücünün yetmesi ve kaderin ilahi iradeye bağlılığı gibi derin anlamlar taşır. Bu yazımızda, "'كُن فَيَكُونُ'" ayetlerinin geçtiği yerleri inceleyerek, İslam kozmolojisinde yaratılışın bu ilahi emre bağlı işleyişini, İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام) ve Fahreddin er-Râzî'nin görüşleri ışığında ele alacağız.

Kur'an-ı Kerim'de Kun Fayakûn Ayetleri

"'كُن فَيَكُونُ'" ifadesi, Kur'an-ı Kerim'de farklı surelerde birkaç kez geçmektedir. Bu ayetler, Allah'ın yaratma sıfatının ve kudretinin vurgulanması açısından büyük önem taşır. Bu ayetlerden bazıları şunlardır:

• Bakara Suresi, 117. Ayet: "Gökleri ve yeri yoktan var eden O'dur. Bir işe hükmettiği zaman ona sadece 'Ol!' der, o da oluverir."
• Âl-i İmrân Suresi, 47. Ayet: "Meryem: 'Rabbim! Bana bir erkek çocuk nasıl olur? Bana hiçbir beşer dokunmadı' dedi. Allah: 'İşte böyle, Allah dilediğini yaratır. Bir işe hükmettiği zaman ona sadece 'Ol!' der, o da oluverir' buyurdu."
• En'âm Suresi, 73. Ayet: "O, gökleri ve yeri hak ile yaratandır. 'Ol!' dediği gün (her şey) olur. Sözü gerçektir. Sûr'a üflendiği gün mülk O'nundur. O, gaybı da, görüneni de bilendir. O, hüküm ve hikmet sahibidir, her şeyden haberdardır."
• Nahl Suresi, 40. Ayet: "Biz bir şeyin olmasını istediğimiz zaman ona sözümüz sadece 'Ol!' dememizdir. O da hemen oluverir."
• Yâsîn Suresi, 82. Ayet: "Bir şeyi yaratmak istediği zaman O'nun emri, sadece ona 'Ol!' demektir. O da hemen oluverir."

Bu ayetler, yaratılışın Allah'ın iradesine bağlı olduğunu ve O'nun dilemesiyle her şeyin anında gerçekleştiğini açıkça ifade etmektedir. "'كُن فَيَكُونُ'" emri, Allah'ın yaratma kudretinin sonsuzluğunu ve eşsizliğini gösteren bir delildir.

İslam Kozmolojisinde Kun Fayakûn'un Yeri

İslam kozmolojisi, evrenin yaratılışını, yapısını ve işleyişini Allah'ın vahyi ve peygamberlerin öğretileri ışığında açıklamaya çalışan bir disiplindir. Bu disiplin, "'كُن فَيَكُونُ'" emrini, evrenin yaratılışının temel prensibi olarak kabul eder. Evrenin, Allah'ın bu emriyle yoktan var edildiği ve tüm varlıkların bu ilahi iradeye tabi olduğu düşünülür.

İslam kozmolojisinde, "'كُن فَيَكُونُ'" emri, sadece evrenin yaratılışıyla sınırlı değildir. Aynı zamanda, her an gerçekleşen yaratılış ve değişim süreçlerini de kapsar. Her bir varlığın, Allah'ın sürekli yaratması ve yönetmesiyle varlığını sürdürdüğü kabul edilir. Bu nedenle, "'كُن فَيَكُونُ'" emri, İslam düşüncesinde sadece geçmişe değil, aynı zamanda geleceğe ve şimdiki zamana da yönelik bir anlam taşır.

Bu ilahi emir, aynı zamanda kader kavramıyla da yakından ilişkilidir. Kader, Allah'ın ilmiyle her şeyin önceden belirlenmesi anlamına gelir. Ancak, kaderin, insanın iradesini ve sorumluluğunu ortadan kaldırmadığı da vurgulanır. İnsan, Allah'ın kendisine verdiği akıl ve iradeyle seçimler yapar ve bu seçimlerinin sonuçlarından sorumludur. "'كُن فَيَكُونُ'" emri, kaderin ilahi iradeye bağlı olduğunu gösterirken, aynı zamanda insanın sorumluluğunu da hatırlatır.

İmam Cafer es-Sâdık'ın (عليه السلام) Görüşleri

İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام), Ehlibeyt imamlarından ve İslam düşüncesinin önemli şahsiyetlerinden biridir. Onun görüşleri, Şia İslam'ında büyük bir öneme sahiptir. İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام), "'كُن فَيَكُونُ'" emrini, Allah'ın yaratma sıfatının bir tecellisi olarak görmüş ve bu emrin, Allah'ın her şeye gücünün yettiğini gösterdiğini ifade etmiştir.

İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام), "'كُن فَيَكُونُ'" emrinin, yaratılışın aniliği ve kolaylığı anlamına geldiğini belirtmiştir. Ona göre, Allah'ın bir şeyi yaratmak istemesi, sadece "Ol!" demesiyle gerçekleşir ve bu, Allah'ın sonsuz kudretinin bir göstergesidir. İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام), bu emrin, Allah'ın yaratma sıfatının diğer sıfatlarından ayrı düşünülemeyeceğini ve tüm sıfatlarının birbiriyle uyum içinde olduğunu vurgulamıştır.

İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام), kader ve "'كُن فَيَكُونُ'" ilişkisine de değinmiştir. Ona göre, kader, Allah'ın ilmiyle her şeyin önceden belirlenmesi anlamına gelir. Ancak, kaderin, insanın iradesini ve sorumluluğunu ortadan kaldırmadığı da vurgulanır. İnsan, Allah'ın kendisine verdiği akıl ve iradeyle seçimler yapar ve bu seçimlerinin sonuçlarından sorumludur. "'كُن فَيَكُونُ'" emri, kaderin ilahi iradeye bağlı olduğunu gösterirken, aynı zamanda insanın sorumluluğunu da hatırlatır.

Fahreddin er-Râzî'nin Görüşleri

Fahreddin er-Râzî, İslam dünyasının önde gelen âlimlerinden ve müfessirlerinden biridir. Onun tefsirleri ve felsefi görüşleri, İslam düşüncesinde önemli bir yere sahiptir. Fahreddin er-Râzî, "'كُن فَيَكُونُ'" emrini, Allah'ın yaratma sıfatının bir tecellisi olarak görmüş ve bu emrin, Allah'ın her şeye gücünün yettiğini gösterdiğini ifade etmiştir.

Fahreddin er-Râzî, "'كُن فَيَكُونُ'" emrinin, yaratılışın aniliği ve kolaylığı anlamına geldiğini belirtmiştir. Ona göre, Allah'ın bir şeyi yaratmak istemesi, sadece "Ol!" demesiyle gerçekleşir ve bu, Allah'ın sonsuz kudretinin bir göstergesidir. Fahreddin er-Râzî, bu emrin, Allah'ın yaratma sıfatının diğer sıfatlarından ayrı düşünülemeyeceğini ve tüm sıfatlarının birbiriyle uyum içinde olduğunu vurgulamıştır.

Fahreddin er-Râzî, "'كُن فَيَكُونُ'" emrinin, evrenin yaratılışının temel prensibi olduğunu ve tüm varlıkların bu ilahi iradeye tabi olduğunu belirtmiştir. Ona göre, evrenin düzeni ve işleyişi, Allah'ın bu emriyle gerçekleşir ve bu düzen, Allah'ın hikmetinin bir göstergesidir. Fahreddin er-Râzî, "'كُن فَيَكُونُ'" emrinin, Allah'ın yaratma kudretinin sonsuzluğunu ve eşsizliğini gösteren bir delil olduğunu vurgulamıştır.

Sonuç

"'كُن فَيَكُونُ'" emri, İslam düşüncesinde yaratılışın temel prensibi olarak kabul edilir. Bu ilahi emir, Allah'ın sonsuz kudretinin ve iradesinin bir tecellisidir. Evrenin yaratılışı, düzeni ve işleyişi, Allah'ın bu emriyle gerçekleşir. İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام) ve Fahreddin er-Râzî gibi İslam düşünürleri, "'كُن فَيَكُونُ'" emrini, Allah'ın yaratma sıfatının bir tecellisi olarak görmüş ve bu emrin, Allah'ın her şeye gücünün yettiğini ifade etmişlerdir. Bu ilahi emir, aynı zamanda kader kavramıyla da yakından ilişkilidir ve insanın sorumluluğunu hatırlatır. "'كُن فَيَكُونُ'" emri, İslam kozmolojisinin temel taşıdır ve evrenin yaratılışını, yapısını ve işleyişini anlamak için önemli bir anahtardır.

Anahtar Kelimeler: Kun fayakûn, yaratılış, emir, kudret, kader.