Şeyh Şazeli Hazretleri kimdir?

Şeyh Şazeli Hazretleri Kimdir? Hayatı, Şazeliye Tarikatı ve Kuzey Afrika’daki Etkisi

Ebü’l-Hasan eş-Şâzelî (rahmetullahi aleyh), İslam dünyasının önemli mutasavvıflarından ve Şazeliye tarikatının kurucusudur. 13. yüzyılda yaşamış olan Şeyh Şazeli, zühd, takva ve derin manevi tecrübeleriyle tanınır. Onun hayatı, öğretileri ve kurduğu tarikat, özellikle Kuzey Afrika’da derin izler bırakmıştır. Bu blog yazısında, Şeyh Şazeli’nin hayatını, Şazeliye tarikatının doğuşunu, zikir anlayışını ve Kuzey Afrika’daki etkisini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Şeyh Şazeli’nin Hayatı ve Kökenleri

Şeyh Şazeli, 1196 (Hicri 593) yılında Tunus’un güneyindeki Gammara köyünde doğmuştur. Asıl adı Ali b. Abdullah b. Abdülcebbâr el-Haseni eş-Şâzelî’dir. Şerefli bir soydan geldiği ve Hz. Hasan’ın (radiyallahu anh) soyundan olduğu rivayet edilir. Çocukluk ve gençlik yıllarını doğduğu topraklarda geçiren Şazeli, ilk eğitimini burada almıştır. Kur’an-ı Kerim’i ezberlemiş, hadis, fıkıh ve diğer dini ilimlerde kendini yetiştirmiştir.

Genç yaşta manevi bir arayışa giren Şazeli, dönemin önde gelen alim ve sufilerinden dersler almıştır. Özellikle Abdüsselam b. Meşiş (rahmetullahi aleyh) ile karşılaşması hayatında bir dönüm noktası olmuştur. Abdüsselam b. Meşiş, Şazeli’ye manevi rehberlik yapmış ve ona tasavvuf yolunda önemli bilgiler vermiştir. Şazeli, Abdüsselam b. Meşiş’in vefatına kadar onun yanında kalmış ve ondan feyz almıştır.

Şazeliye Tarikatının Doğuşu

Şeyh Şazeli, Abdüsselam b. Meşiş’in vefatından sonra Irak’a gitmiş ve burada bir süre kalmıştır. Daha sonra Mısır’a yerleşmiş ve hayatının geri kalanını burada geçirmiştir. Mısır’da Şazeliye tarikatını kurmuş ve öğretilerini yaymaya başlamıştır. Şazeliye tarikatı, kısa sürede Mısır’da ve Kuzey Afrika’nın diğer bölgelerinde yaygınlaşmıştır.

Şazeliye tarikatının temelinde zühd, takva, ihlas ve Allah’a (celle celaluhu) tam teslimiyet bulunmaktadır. Şeyh Şazeli, müritlerine dünyadan yüz çevirmeyi, nefsi terbiye etmeyi, Allah’ı (celle celaluhu) çokça zikretmeyi ve O’na (celle celaluhu) yakınlaşmayı tavsiye etmiştir. Şazeliye tarikatı, amelî ve ahlâkî yönü ağır basan bir tarikat olup, müritlerine şeriatın zahiri hükümlerine titizlikle uymayı emreder.

Şeyh Şazeli’nin öğretileri, Kur’an ve Sünnet’e dayanmaktadır. O, Kur’an’ı ve Sünnet’i en doğru şekilde anlamayı ve yaşamayı hedeflemiştir. Şazeliye tarikatı, tasavvufun temel prensiplerini korurken, aynı zamanda şeriatın zahiri hükümlerine de büyük önem vermektedir. Bu özelliğiyle, Şazeliye tarikatı, diğer tarikatlardan ayrılmaktadır.

Şazeliye Tarikatında Zikir Anlayışı

Zikir, Şazeliye tarikatının temel unsurlarından biridir. Şeyh Şazeli, müritlerine Allah’ı (celle celaluhu) çokça zikretmeyi ve O’na (celle celaluhu) yakınlaşmayı tavsiye etmiştir. Şazeliye tarikatında zikir, kalbin temizlenmesi, nefsin terbiye edilmesi ve Allah’a (celle celaluhu) olan sevginin artması için bir araç olarak görülmektedir.

Şazeliye tarikatında zikir, genellikle sessiz (hafi) ve cehri (açık) olmak üzere iki şekilde yapılır. Sessiz zikir, kalben yapılan ve başkaları tarafından duyulmayan zikirdir. Cehri zikir ise, sesli olarak yapılan ve başkaları tarafından duyulabilen zikirdir. Şeyh Şazeli, her iki zikir şeklini de uygun görmüş ve müritlerine kendi hallerine göre birini tercih etmelerini tavsiye etmiştir.

Şazeliye tarikatında zikir sırasında genellikle “La ilahe illallah”, “Allah”, “Hu” gibi Allah’ın (celle celaluhu) isimleri ve Kur’an’dan ayetler okunur. Zikir, genellikle toplu olarak yapılır ve zikrin başında ve sonunda dualar edilir.

Şeyh Şazeli’nin Eserleri ve Sözleri

Şeyh Şazeli, birçok eser yazmış ve önemli sözler söylemiştir. Onun eserleri ve sözleri, Şazeliye tarikatının temel kaynaklarıdır. Şeyh Şazeli’nin en önemli eserleri arasında şunlar sayılabilir:

• Hizbü’l-Bahr: Şeyh Şazeli’nin en meşhur duasıdır. Deniz yolculuklarında ve diğer zor durumlarda okunması tavsiye edilir.
• Hizbü’n-Nasr: Zafer ve yardım istemek için okunan bir duadır.
• Mecmuatü’l-Ahzab: Şeyh Şazeli’nin çeşitli dualarını içeren bir derlemedir.
• El-Kavâidü’l-Esâsiyye li-Usûli’t-Tasavvuf: Tasavvufun temel prensiplerini anlatan bir eserdir.

Şeyh Şazeli’nin bazı önemli sözleri şunlardır:

• “Allah’a (celle celaluhu) yakınlaşmak için en kısa yol, O’nun (celle celaluhu) emrine itaat etmektir.”
• “Nefsini bilen Rabbini bilir.”
• “Dünya bir imtihan yeridir. Bu imtihanı kazanmak için Allah’a (celle celaluhu) yönelmek ve O’na (celle celaluhu) teslim olmak gerekir.”
• “Kalbin temizliği, Allah’a (celle celaluhu) olan sevginin artması demektir.”

Şeyh Şazeli’nin Kuzey Afrika’daki Etkisi

Şeyh Şazeli’nin kurduğu Şazeliye tarikatı, özellikle Kuzey Afrika’da büyük bir etki yaratmıştır. Tarikat, Mısır, Tunus, Cezayir, Fas ve Libya gibi ülkelerde yaygınlaşmış ve bu ülkelerin dini, kültürel ve sosyal hayatında önemli bir rol oynamıştır.

Şazeliye tarikatı, Kuzey Afrika’da birçok medrese, tekke ve zaviye kurulmasına vesile olmuştur. Bu kurumlar, İslam ilimlerinin öğretilmesi, tasavvufun yayılması ve toplumun manevi olarak aydınlatılması için önemli merkezler olmuştur.

Şazeliye tarikatı, aynı zamanda Kuzey Afrika’da direniş hareketlerine de destek vermiştir. Özellikle sömürgeciliğe karşı verilen mücadelelerde, Şazeliye tarikatının müritleri önemli roller üstlenmişlerdir. Tarikat, halkı manevi olarak güçlendirmiş ve direniş ruhunu canlı tutmuştur.

Günümüzde de Şazeliye tarikatı, Kuzey Afrika’da varlığını sürdürmektedir. Tarikat, bölgedeki Müslümanların dini ve manevi hayatında önemli bir yer tutmaktadır. Şeyh Şazeli’nin öğretileri, hala güncelliğini korumakta ve insanlara yol göstermeye devam etmektedir.

Vefatı ve Mirası

Şeyh Şazeli, 1258 (Hicri 656) yılında Mısır’da vefat etmiştir. Kabri, Mısır’ın Humaysara bölgesindedir ve ziyaretgâh olarak kullanılmaktadır. Şeyh Şazeli’nin vefatından sonra, Şazeliye tarikatı onun halifeleri ve müritleri tarafından yayılmaya devam etmiştir. Tarikat, günümüzde de İslam dünyasının önemli tarikatlarından biri olarak kabul edilmektedir.

Şeyh Şazeli, zühd, takva, ihlas ve Allah’a (celle celaluhu) tam teslimiyet gibi değerleri hayatında en güzel şekilde yaşamış ve müritlerine örnek olmuştur. Onun öğretileri, günümüzde de insanlara yol göstermeye devam etmektedir. Şeyh Şazeli’nin mirası, İslam dünyasında yaşamaya ve yaşatılmaya devam edecektir.

Sonuç

Şeyh Şazeli Hazretleri, İslam dünyasının önemli mutasavvıflarından ve Şazeliye tarikatının kurucusudur. Hayatı boyunca zühd, takva ve derin manevi tecrübeleriyle tanınmıştır. Onun öğretileri, Kur’an ve Sünnet’e dayanmakta ve insanlara Allah’a (celle celaluhu) yakınlaşmanın yollarını göstermektedir. Şazeliye tarikatı, özellikle Kuzey Afrika’da büyük bir etki yaratmış ve bölgenin dini, kültürel ve sosyal hayatında önemli bir rol oynamıştır. Şeyh Şazeli’nin mirası, günümüzde de yaşamaya ve yaşatılmaya devam edecektir.

Anahtar Kelimeler: Şazeliye tarikatı, zikir, manevi eğitim, Kuzey Afrika, tasavvuf