Kun Fayakûn’: Yaratılışın İlahi Emri ve Kozmik Düzen

Kun Fayakûn: Yaratılışın İlahi Emri ve Kozmik Düzen

İslam düşüncesinde yaratılış, evrenin ve içindekilerin varoluşu, derin bir teolojik ve felsefi tartışma konusudur. Bu tartışmanın merkezinde ise, Kur’an-ı Kerim’de geçen ve yaratılışın ilahi emrini ifade eden “‘كُن فَيَكُونُ’ (Ol der, olur)” ayeti yer alır. Bu ayet, Allah’ın (c.c.) mutlak kudretini ve yaratma eyleminin aniliğini vurgularken, aynı zamanda kozmik düzenin ve kaderin işleyişine dair önemli ipuçları sunar. Bu blog yazımızda, “‘كُن فَيَكُونُ'” ayetlerinin geçtiği yerleri inceleyerek, İslam kozmolojisinde yaratılışın bu ilahi emre bağlı işleyişini, İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام) ve Fahreddin er-Râzî’nin görüşleri ışığında açıklamaya çalışacağız.

“‘كُن فَيَكُونُ'” Ayetleri: Kur’an’da Yaratılışın İfadesi

“‘كُن فَيَكُونُ'” ifadesi, Kur’an-ı Kerim’de farklı surelerde yer almaktadır. Bu ayetler, Allah’ın (c.c.) yaratma gücünün sınırsızlığını ve evrenin yaratılışının O’nun iradesiyle gerçekleştiğini vurgular.

• Bakara Suresi, 117. Ayet: “Gökleri ve yeri yoktan var eden O’dur. Bir işin olmasına hükmettiği zaman, ona sadece ‘Ol!’ der, o da hemen oluverir.”
• Âl-i İmran Suresi, 47. Ayet: “Meryem dedi ki: ‘Rabbim! Bana bir beşer dokunmamışken benim nasıl çocuğum olur?’ Allah dedi ki: ‘İşte böyle! Allah dilediğini yaratır. Bir işin olmasına hükmedince, ona sadece ‘Ol!’ der, o da hemen oluverir.'”
• En’am Suresi, 73. Ayet: “Gökleri ve yeri hak ile yaratan O’dur. ‘Ol!’ dediği gün her şey oluverir. O’nun sözü gerçektir. Sûr’a üflendiği gün de hükümranlık O’nundur. O, gaybı da bilir, görüneni de. O, hüküm ve hikmet sahibidir, her şeyden haberdardır.”
• Nahl Suresi, 40. Ayet: “Biz bir şeyin olmasını istediğimiz zaman, ona sözümüz sadece ‘Ol!’ dememizdir. O da hemen oluverir.”
• Yasin Suresi, 82. Ayet: “O, bir şeyin olmasını istediği zaman, ona sadece ‘Ol!’ der, o da hemen oluverir.”
• Gafir Suresi, 68. Ayet: “O, diriltendir, öldürendir. Bir işin olmasına hükmettiği zaman, ona sadece ‘Ol!’ der, o da hemen oluverir.”

Bu ayetler, Allah’ın (c.c.) yaratma gücünün mutlak ve sınırsız olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. “Kun” emri, yaratılışın aniliğini ve Allah’ın iradesinin her şeyin üzerinde olduğunu ifade eder. Bu durum, İslam düşüncesinde Allah’ın (c.c.) mutlak kudretine olan inancı pekiştirmektedir.

İslam Kozmolojisinde Yaratılışın İşleyişi: “‘كُن فَيَكُونُ'” ve Kader

İslam kozmolojisi, evrenin yaratılışını ve işleyişini Allah’ın (c.c.) iradesi ve kudreti çerçevesinde açıklar. “‘كُن فَيَكُونُ'” emri, bu kozmolojinin temel taşlarından biridir. Yaratılışın bu ilahi emre bağlı işleyişi, kader kavramıyla da yakından ilişkilidir. Kader, Allah’ın (c.c.) her şeyi önceden bilmesi ve takdir etmesi anlamına gelir. Bu bağlamda, “‘كُن فَيَكُونُ'” emri, Allah’ın (c.c.) ezelde takdir ettiği şeylerin gerçekleşmesini sağlar.

Ancak, kader kavramı, insan iradesinin yok sayıldığı anlamına gelmez. İslam düşüncesinde, insanlara cüzi irade verilmiştir. Bu irade sayesinde insanlar, seçimler yapabilir ve bu seçimlerinin sonuçlarından sorumludurlar. “‘كُن فَيَكُونُ'” emri, Allah’ın (c.c.) mutlak kudretini ifade ederken, kader ise bu kudretin evrende nasıl tezahür ettiğini gösterir. İnsanların seçimleri de bu kaderin bir parçasıdır ve Allah (c.c.) her şeyi önceden bilmektedir.

İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام)’ın Görüşleri

İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام), Ehlibeyt imamlarından olup, İslam düşüncesine önemli katkılarda bulunmuştur. Yaratılış ve kader konularında derinlemesine düşünceleri bulunmaktadır. İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام)’a göre, “‘كُن فَيَكُونُ'” emri, Allah’ın (c.c.) yaratma sıfatının bir tecellisidir. Bu emir, yaratılışın aniliğini ve Allah’ın (c.c.) iradesinin her şeyin üzerinde olduğunu gösterir.

İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام), kaderin Allah’ın (c.c.) ilmi olduğunu ve insanların seçimlerinin bu ilim dahilinde gerçekleştiğini belirtir. Ona göre, insanlar özgür iradeleriyle seçimler yaparlar, ancak Allah (c.c.) bu seçimleri önceden bilir. Bu durum, kaderin hem Allah’ın (c.c.) ilmi hem de insanların sorumluluğu ile birleştiği bir dengeyi ifade eder.

İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام)’ın görüşleri, “‘كُن فَيَكُونُ'” emrinin ve kaderin İslam düşüncesindeki yerini anlamak için önemli bir kaynaktır. Onun öğretileri, Allah’ın (c.c.) mutlak kudretine olan inancı pekiştirirken, aynı zamanda insanların sorumluluğunu da vurgular.

Fahreddin er-Râzî’nin Görüşleri

Fahreddin er-Râzî, İslam dünyasının önde gelen müfessirlerinden ve kelamcılarından biridir. Tefsir-i Kebir adlı eseri, Kur’an tefsiri alanında önemli bir yere sahiptir. Er-Râzî, “‘كُن فَيَكُونُ'” ayetlerini tefsir ederken, Allah’ın (c.c.) mutlak kudretini ve yaratma eyleminin aniliğini vurgular.

Er-Râzî’ye göre, “‘كُن فَيَكُونُ'” emri, Allah’ın (c.c.) bir şeyi yaratmak istediğinde, o şeyin hemen var olduğunu ifade eder. Bu durum, Allah’ın (c.c.) yaratma gücünün hiçbir engel tanımadığını ve her şeyin O’nun iradesine tabi olduğunu gösterir. Er-Râzî, kader konusunu da detaylı bir şekilde ele alır ve kaderin Allah’ın (c.c.) ilmi olduğunu belirtir. Ona göre, insanlar özgür iradeleriyle seçimler yaparlar, ancak Allah (c.c.) bu seçimleri önceden bilir.

Er-Râzî’nin görüşleri, “‘كُن فَيَكُونُ'” emrinin ve kaderin İslam düşüncesindeki yerini anlamak için önemli bir kaynaktır. Onun tefsirleri, Allah’ın (c.c.) mutlak kudretine olan inancı pekiştirirken, aynı zamanda insanların sorumluluğunu da vurgular. Fahreddin er-Râzî, “‘كُن فَيَكُونُ'” emrinin tefsirinde, bu emrin Allah’ın (c.c.) yaratma sıfatının bir tecellisi olduğunu ve evrenin yaratılışının bu emirle gerçekleştiğini belirtir. Onun görüşleri, İslam kozmolojisinin temel prensiplerini anlamak için önemli bir rehberdir.

Sonuç

“‘كُن فَيَكُونُ'” ayetleri, İslam düşüncesinde yaratılışın ilahi emrini ve Allah’ın (c.c.) mutlak kudretini ifade eder. Bu ayetler, evrenin ve içindekilerin yaratılışının Allah’ın (c.c.) iradesiyle gerçekleştiğini ve yaratma eyleminin aniliğini vurgular. İslam kozmolojisinde, “‘كُن فَيَكُونُ'” emri, kader kavramıyla da yakından ilişkilidir. Kader, Allah’ın (c.c.) her şeyi önceden bilmesi ve takdir etmesi anlamına gelir. İmam Cafer es-Sâdık (عليه السلام) ve Fahreddin er-Râzî gibi İslam düşünürlerinin görüşleri, “‘كُن فَيَكُونُ'” emrinin ve kaderin İslam düşüncesindeki yerini anlamak için önemli bir kaynaktır. Bu düşünürler, Allah’ın (c.c.) mutlak kudretine olan inancı pekiştirirken, aynı zamanda insanların sorumluluğunu da vurgularlar.

Sonuç olarak, “‘كُن فَيَكُونُ'” emri, İslam düşüncesinde yaratılışın temelini oluşturur ve Allah’ın (c.c.) mutlak kudretini ifade eder. Bu emir, evrenin yaratılışının ve işleyişinin Allah’ın (c.c.) iradesine tabi olduğunu gösterir. İslam düşünürlerinin görüşleri, bu emrin ve kaderin İslam düşüncesindeki yerini anlamak için önemli bir rehberdir.

Anahtar Kelimeler: Kun fayakûn, yaratılış, emir, kudret, kader.